Op zoek naar de kern van de zaak

de kern van de zaak is dat laaggeletterden een op te lossen functioneringsbeperking hebben. Zij weten niet wat begrijpend lezen is. In Nederland groeit hun aantal al jaren, ondanks allerlei programma’s.  Het zijn niet alleen Fatima en Mohammed. Ook vele Henk en Ingrids zijn door deze beperking volgens vele organisaties, zoals de Taal Unie, maar ook de World Health Organisation (WHO), ernstig gehandicapt. Denk maar aan het invullen van formulieren, iets waar ons land groot in is.

Waarom maakt Aandacht voor Medische Bijsluiter zich hier zo druk om?

Het antwoord is simpel. Het kost onze samenleving miljoenen.  Nee miljarden euro’s die we ook kunnen besteden aan onderwijs voor onze kinderen.. Het faciliteren van voorzieningen voor mensen met een beperking.  Zorg voor onze ouderen en lagere belastingen voor een ieder. Een moderne versie van een simpel Aap Noot Mies bord en klaar is Kees. Wie wil dat niet?

De feiten

Want hoe kan het dat in een land als Nederland (leerplicht) steeds meer mensen laaggeletterd zijn? Een schande of part of the game? Een ruwe schatting leert dat er 1,5 (RIVM 2015) laaggeletterden zijn. Mensen tussen de 0 en 15 en 65 plus worden niet meegeteld. De Algemene rekenkamer (2016) komt met cijfers die nog dramatischer zijn. In het rapport Aanpak van Laaggeletterdheid komt zij tot 2,5 miljoen mensen met een taalbeperking.

Het nobele streven van diverse stichtingen, gemeente en allerlei sympathieke buurtinitiatieven zijn dan ook ondanks of misschien wel door de vele miljoenen gedoemd te mislukken. Het lijkt dat er wordt gezaagd met een botte zaag.

Wat kan er beter

De kern van de zaak is dat men iedere keer kiest voor projectsubsidies. Men kiest niet voor een duurzame oplossing met als resultaat dat allerlei taalbureautjes als paddenstoelen uit de grond schieten om een graai te kunnen doen uit de diverse subsidiepotjes. Aandacht voor Medische Bijsluiter kiest voor een andere aanpak. Wij gaan actief mensen werven die mee willen doen. Mensen als Jochem Galama. Niet met advertenties, maar met vloggers op de man af vragen; doet u mee.  We starten in 2021 in Amsterdam.

De Homo Ludens van Huizinga

Het uitgangspunt is dat men met zorgprofessionals, andere beroepsgroepen en medicijnengebruikers in een niet medische omgeving in gesprek gaat over het gebruik van medicijnen middels een methode die afgeleid is van de “Homo Ludens” van Huizinga om op een speelse manier ingewikkelde informatie begrijpelijker te maken. De vaardigheid van begrijpend lezen aan te brengen. De laatste jaren wordt er veel gesproken over kansengelijkheid, maar zie je dat initiatieven van vrijwilligers een averechts effect hebben. Taalonderwijs door vrijwilliger is alleen maar nuttig als die vrijwilliger de taal beheerst. Nu zie je dat de overheden subsidies geven aan lokale initiatieven die kwalitatief ondermaats zijn, waardoor het lijkt dat er iets aan een probleem wordt gedaan, maar dat daar in de praktijk weinig van terecht komt. 

We wedden op het verkeerde paard

Een analyse van een hardnekkig en onoplosbaar probleem ( volgens de deskundigen). Terwijl de aanzet voor een structurele oplossing op één A4-tje kan worden uitgewerkt, als je uitgaat van de zelfredzaamheid van ons als Homo Sapiens. Een simpel één-tweetje (nee geen tweet) tussen VWS en OCW met eventueel SZW als back-up. Onderwijs, zorg vanuit een sociaal liberaal perspectief benaderen geeft value for money. 

Een klassieker

Van Gaal zou zeggen: “Ben ik nou zo slim of zijn jullie nou zo dom”. Cruijff zou hebben gezegd da’s logisch als je stopt met trainen raak je het automatisme kwijt. Vervolgens als je die routine kwijtraakt wordt je steeds minder bekwaam met als gevolg dat de meer complexe zaken niet meer kunnen worden uitgevoerd.

Roger Federer, toch iemand die een aardig balletje kan slaan, laat het niet alleen afhangen van zijn talent. Hij besteedt naast het creëren van optimale condities veel tijd aan trainen. Iedere dag oefenen om op niveau te blijven en om beter en beter te worden.

In perspectief

Als je dit betrekt op taal komen er interessante uitkomsten. Ikzelf was leerling op het Vossius Gymnasium in Amsterdam en heb het genoegen mogen proeven onderwijs in Latijn en Grieks te krijgen. Ik durf met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid te zeggen dat 99,9 % van mijn tijdgenoten taal onbekwaam is geworden in deze twee talen, men is het verleerd. Dit levert echter geen functioneringsproblemen omdat zij deze talen niet nodig hebben bij de dagelijkse werkzaamheden. Het Nederlands is op niveau gebleven en is bij velen verder ontwikkeld.

Het loont om goed te kunnen lezen. Mensen met taalproblemen sterven jonger. Meldt de Telegraaf iedere keer braaf als er weer een onderzoek is.  Iedere keer tonen de cijfers aan dat laaggeletterdheid in Nederland nog steeds bestaat. Laaggeletterden zijn over het algemeen slechter af wat hun gezondheid betreft”, stelt NIVEL-afdelingshoofd Jany Rademakers. “Ze vormen een kwetsbare groep, die extra aandacht zou moeten krijgen.”

De wetenschap

Methodoloog Eric-Jan Wagenmakers, verbonden aan de universiteit van Amsterdam, onderschrijft de zwakte van het onderzoek. ‘Op basis van dit onderzoek kun je geen causale relaties testen, je kunt gewoonweg niet zeggen dat laaggeletterdheid de oorzaak is van eerder sterven.’ Volgens Wagenmakers wordt de causale relatie tussen laaggeletterdheid en jonger sterven verward met een associatie. ‘Een causale relatie is gemakkelijker te begrijpen en uit te leggen, maar dat maakt het nog niet waar.’

Dit alles zorgt voor de 80 / 20 regeling (De Paretto Paraxdox).  20% van de mensen wordt door de maatregelen en de goed bedoelde initiatieven geholpen en 80 % valt tussen wal en schip en verdrinkt, omdat ze niet kunnen zwemmen. Hetzelfde zien wij overigens in de gezondheidszorg, het onderwijs en sociale zaken.

Moeten wij ons er dan maar bij neerleggen dat de zorg duurder en slechter wordt. Dat is in onze ogen bijna onvermijdelijk als we blijven zagen met een botte zaag, het kan nee, het moet anders. Het klinkt simpel, maar dat is de kern van de zaak.

Tip van de dag

Stephen Covey, auteur van de bestseller: “De Zeven Eigenschappen van Effectief Leiderschap” laat zien wat het belang van een scherpe zaag is. Door een beetje tijd te besteden aan het slijpen van de zaag kunnen wij onze tijd effectiever besteden en hoeft er in de toekomst niet meer met de botte bijl te worden gehakt in de zorg.

Wij zijn dan ook blij verrast met een aantal initiatieven, de Health deals van een tijdje geleden of de kaderregeling, van de overheid, die lobbyisten buitenspel proberen te zetten of in ieder geval aan te zetten zich niet alleen aan de regels te houden, fair play, maar ook mee te werken aan het verbeteren van gezondheidsvaardigheden bij kwetsbare groepen  in plaats van een spelletje te spelen op kosten van de samenleving.

Houd de zaag scherp Overheid is wat betreft ons de kern van de zaak.